Mono-tatil, İstanbul Modern

“Lütfen Rahatsız Etmeyin”
VitrA Çağdaş Mimarlık Dizisi Sunar

İstanbul Modern, 7 Şubat – 7 Nisan 2013

Küratör: Ertuğ Uçar
Koordinatör: Pelin Derviş
Sanatçılar: Burak Arıkan, Kerem Ozan Bayraktar, Nermin Er, Meriç Kara, Metehan Özcan

Mono-tatil

Mono-tatil sizi ‘tatillerin tatiline’ davet ediyor… Turizmde birbirine rakip olan ülkelerin tanıtım filmleri seçildi ve her film mümkün olan en küçük anlamlı parçalarına bölündü. Doğası gereği 3’er 4’er saniyelik mini klipler, o belirli karede ne gösteriliyorsa o etiket ile kodlandı. Bu etiketler bir yazılım ile ağ haritası üzerinde kendi ağırlıklarına göre ilişkilenerek yerlerini buldu. Ağda en merkezi etiketlerin üzerinde gezinerek, etrafında dönerek ve en yakın diğer etikete atlayarak (“traversal”) yeni bir sekans oluşturuldu. Mısır’dan Portekiz’e kadar sahiller, İsrail’de Hindistan’a kadar kadın, Tayland’dan Türkiye’ye kadar mitolojik figürler ve işte karşınızda özüt bir tatil fantezisi… Kavram metni devam

Üç parçalı yerleştirme:

Projeksiyon: Türkiye’nin ve turizm açısından rakibi olan ülkelerin resmi turizm tanıtım filmlerinin bir arada gösterimi (video alıntıdır)

Dijital baskı: Filmlerin içerik analizine göre oluşturulmuş temsiliyet benzerlik ağı (mavi renki düğümler yeni videoyu edilemek için kullanılan dolaşımı gösteriyor)

Video: Ağın analiziyle yeniden montajlanmış jenerik film (video alıntıdır)

Monotatil


Zeynep Gökay Üstün

Monotatil sizi ‘tatillerin tatiline’ davet ediyor… Turizmde birbirine rakip olan ülkelerin tanıtım filmleri seçildi ve her film mümkün olan en küçük anlamlı parçalarına bölündü. Doğası gereği 3’er 4’er saniyelik mini klipler, o belirli karede ne gösteriliyorsa o etiket ile kodlandı. Bu etiketler bir yazılım ile ağ haritası üzerinde kendi ağırlıklarına göre ilişkilenerek yerlerini buldu. Ağda en merkezi etiketlerin üzerinde gezinerek, etrafında dönerek ve en yakın diğer etikete atlayarak (“traversal”) yeni bir sekans oluşturuldu. Mısır’dan Portekiz’e kadar sahiller, Avusturalya’dan Ukrayna’ya kadar misafirperverlik, İsrail’de Hindistan’a kadar kadın, İspanya’dan Yeni Zelanda’ya kadar doğa, Tayland’dan Türkiye’ye kadar mitolojik figürler ve işte karşınızda özüt bir tatil fantezisi…

Turizm, dünya ekonomisinde azılı bir rekabet alanı. Bu durum turizm değeri olan ülkeleri birer şirket gibi davranmaya zorlamakta. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2012-2013 yılı Turizm Rekabet raporunda 144 turizm ülkesi not verilerek değerlendiriliyor, değerlerine göre sıralanıyor ve küresel alanda kendine bir pozisyon ediniyor. Yarış halindeki ülkeler birbirlerinin nabzını tutuyor ve potansiyel ziyaretçilerini etkilemek için bir çok yola başvuruyor; büyük yatırımlar, havayolları inşaatları, zincir oteller, paket programlar, iş dünyasının geliştirilmesi ve bunun gibi bir çok teşvik. Türkiye bu bağlamda ziyaretçi alan ülkelerden. Rakip ülkeleri arasında ise Fransa, İspanya, İtalya, Kıbrıs, Yunanistan, Malta, Mısır, Portekiz, Yugoslavya, Fas, Tayland, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Tayvan ve Hindistan başı çeken ülkeleri oluşturmakta. Turistleri cezbetmeye çalışan 144 ülke ve kıyasıya rekabet… Monotatil bu 144 ülkeden rastgele seçilen 20 ülkenin resmi tanıtım filmlerini kullanıyor.

‘İmaj’ ise karşımıza turistik değeri olan ülkelerin reklam filmleri ile çıkıveriyor. Her film bir başka öznelliğe sesleniyor, yer yer aynı imgelerden yararlanıyor yer yer kendilerine has özel sembollere yer veriyor. Görsellerdeki temsili imgeler turizm filmlerinde sadece ülkeleri göstermekle ve tanıtmakla kalmıyor, bu öznelerin kendileri için bir ideal tatil anlayışı da kurguluyor. Bu reklamlar turistin öznel pozisyonunu tanımlarken, nerelerde kimlerle ve nasıl eğlenmemiz, nasıl dinlenmemiz ve hangi manzara ve tarihi yapıya hayran kalmamız gerektiğine kadar her şeyi parmakla işaret ediyor. Tatili turist öznelliği üzerinden şekillendirme çabaları bu filmleri birbirinden ayrılamayacak kadar aynı kılarken, kendilerine özgü coğrafi ve kültürel değerler ise paketlenip pazarlanıyor gibi görünüyor. Ülkeler turist paydasında tüm diğer özelliklerinden soyunduruluyor ve birbirine eşitlenebilir hale geliyor. Bir ila üç dakika arasında seyreden bu reklam filmleri, ülkeleri hızlıca özetleyerek dikkat çekmeye çalışırken bir yandan da turistin temel tatil ihtiyaçlarını karşılayacaklarını vadediyor, kısacası el ele verip bir tatil fantezisi inşa ediyorlar.

Bu filmleri anlamlı en küçük birimlerine kadar bölmek, parçalamak ve bir başka göz ile tekrar bakmak bizi ezber bozmaktan daha elverişli bir yola sokuyor aslında, ezberimizi pekiştirerek görünür kılıyor. Etiketleri okunabilir bir ağ haritasına yerleştirmek bize bu eşitlenmiş̧ tatil anlayışı hakkında bireysel okumalar yapma olanağını vermekte. Lakin bu haritanın bize bahşettiği bütün ülkelere ait filmlerdeki en merkezi kavram ve temsilleri keşfetmek bir başka olanağın kapısını aralıyor; jenerik bir tatil kurgusu. Başka bir gezme etiğinin mümkün görülmediği, bir yeri keşfetmenin belirlenmiş aşamalarının olduğu, kalıpların tekrar üretildiği bir fantezi. Monotatil, artık jenerik olduğunu bildiğimiz bu kurgu, bize bu sefer ülkeleri değil gezmenin kendi fantezisini gezme zemini yaratıyor.

Bu bağlamda Monotatil üç parçalı bir yerleştirme: (1) Araştırmada kullanılan tüm resmi turizm tanıtım filmlerinin ızgara biçiminde gösterilmesi, (2) Filmlerin içerik analizine göre oluşturulmuş bir temsiliyet benzerlik ağı, (3) Ağ analiziyle yeniden montajlanarak oluşturulmuş bir jenerik film.